Wśród alternatywnych metod rozwiązywania sporów wyróżnia się mediację, koncyliację, negocjacje i arbitraż ( zwany także sądownictwem polubownym ),
W trakcie postępowania mediacyjnego, mediator zachęca strony do nawiązania dialogu oraz unikania konfrontacji i szukania porozumienia. Strony same wybierają technikę rozwiązania sporu i odgrywają szczególnie aktywną rolę w samodzielnym dążeniu do znalezienia rozwiązania, które będzie dla nich najbardziej odpowiednie. Mediacja daje zatem możliwość wyjścia poza stanowisko o charakterze czysto prawnym i uzyskania zindywidualizowanego rozwiązania odpowiadającego prawdziwemu charakterowi sporu.
Podstawową cechą odróżniającą mediację od arbitrażu jest samodzielność wypracowanego rozwiązania przez strony i rozwiązanie konfliktu u jego podstaw. Alternatywne metody rozwiązywania sporów są szansą dla tych, którzy nie potrafią znaleźć sposobu na rozwiązanie konfliktu bez udziału osób trzecich.
Dla stron pozostających w stałych relacjach ( rodzinnych, sąsiedzkich, handlowych itp.) najwyższą zaletą jest możliwość budowania co najmniej neutralnych kontaktów w przyszłości, prostota procedur i szybkość postępowania, bezstronność , neutralność i poufność oraz niskie koszty.
